Chữa mắt sưng đỏ bằng cây Mật mông hoa

Theo tài liệu cổ mật mông hoa vị ngọt tính bình hơi hàn, vào kinh can. Có tác dụng nhuận gan, sáng mắt trừ màng mộng dùng chữa thong manh, mắt đỏ đau, nhiều nước mắt.

Mật mông hoa là một cây nhỏ có cành non mang rất nhiều lông đơn, mọc rất mau, màu hung hay trắng nhạt, lại có cả những lông bài tiết. Lá hình trứng hay thuôn dài, phía đáy hơi hẹp lại, phía đỉnh nhọn, mép nguyên hay có răng cưa rất nhỏ, dài 6 - 11cm rông 2 - 4cm, mặt trên nhẵn mặt dưới có lông mịn, nhiều hoa dài khoảng 15cm. Quả nang hình thuôn dài, mang đài còn lại ở phía dưới.Mùa hoa tháng 2 - 3, mùa quả tháng 7 - 8.

Mật mông hoa còn gọi là mông hoa, lão mật mông hoa, lão mông hoa, hoa mật mông. Tên khoa học Buddlleia officinalis Maxim., (Buddleia madagascariemsis Hance). Thuộc họ Mã tiền Loganiaceae. Mật mông hoa (Flos Buddleiae) là nụ hoa hoặc cụm hoa của cây mật mông hoa phơi hay sấy khô.

Phân bố thu hái và chế biến

Cây mật mông hoa mọc hoang ở rừng một số tỉnh miền Bắc Việt Nam như Cao Bằng, Lạng Sơn. Mật mông hoa còn mọc hoang tại Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam, Hồ Nam, Hồ Bắc, Cam Túc).

Vào khoảng tháng 2, tháng 3 đang lúc hoa còn chưa nở hái về, trừ bỏ những mẩu cành, phơi khô là được. Những hoa màu tro, nhiều nụ có lông mịn không lẫn nhiều cành là tốt. Khi soi kính hiển vi sẽ thấy những lông ở đài và tràng gồm nhiều tế bào xếp thành hình chữ thập tế bào có hình dày khe hẹp.

Công dụng và liều dùng

Theo tài liệu cổ mật mông hoa vị ngọt tính bình hơi hàn, vào kinh can. Có tác dụng nhuận gan, sáng mắt trừ màng mộng dùng chữa thong manh, mắt đỏ đau, nhiều nước mắt.

Hiện nay mật mông hoa là một vị thuốc nhân dân chuyên dùng trong nhãn khoa chữa các trường hợp thong manh, mắt sưng đỏ, chảy nước mắt, làm cho các tia đỏ giảm đi.

Thường dùng phối hợp với nhiều vị thuốc khác như cúc hoa, câu kỷ tử, sinh địa hoàng, cốc tinh thảo, thảo quyết minh.

Ngày dùng 3 - 6g dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu.

Đơn thuốc có mật mông hoa

Chữa mắt sưng đỏ

Mật mông hoa 9g, cam cúc hoa 4g, kinh giới 4g, long đởm 4g, phòng phong 4g bạch chỉ 4g, cam thảo 2g nước 200ml sắc còn 100ml chia 2 lần uống trong ngày.

Chú thích: Hiện nay tại một vài tỉnh trong nước ta khai thác một loại hoa với tên mật mông hoa. Sự thật đó là của cây hung hục hay cây càm lợn Mallotus furetianus thuộc họ Thầu dầu. Cần chú ý tránh nhầm lẫn.

(Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam)

GS. ĐỖ TẤT LỢI

Nơi sống và thu hái: Cây mọc ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Thái trên các núi đá vôi. Thu hái hoa vào mùa xuân, lúc hoa chưa nở hết mang về phơi khô. Những hoa màu tro, nhiều nụ, có lông mịn, không lẫn cành lá là tốt. 

Thành phần hóa học: Có glucosid linarin. 

Tính vị, tác dụng: Vị ngọt, tính hơi hàn; có tác dụng thanh nhiệt, dưỡng can, minh mục thoái ế. 

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Dùng chữa thong manh, mắt đỏ đau, chảy nhiều nước mắt. Là loại thuốc nhãn khoa, có tác dụng làm sáng mắt tiêu viêm, mát dịu. Lấy rượu và mật tẩm thứ hoa này uống có thể trị màng trong mắt, tia máu đỏ trong mắt và mắt quáng sợ ánh sáng. Ðối với chứng nhìn kém, quáng gà, trẻ con cam ám mục bởi dinh dưỡng kém cũng có công hiệu. Lá non, cành và vó rễ của cây này đều làm thuốc trừ phong thấp và làm thuốc đòn. Lá còn dùng ngoài giã đắp trị sưng lở. 

Đơn thuốc: 

1. Ðau mắt đỏ, sợ chói, chảy nước mắt: Mật mông hoa, Cúc hoa và hạt Mào gà mỗi vị 12g, Hoàng đằng 8g, sắc uống. 

2. Ðau mắt đỏ do thời khí ôn nhiệt, nhiều người cùng mắc mắt ngứa, nhức đầu hoặc có sốt: Dùng Mật mông hoa, Bạc hà, Kinh giới, hạt Muồng sao, Huyền sâm, Dành dành, vỏ Núc nác, Ngưu tất, Mạch môn, mỗi vị 12g, sắc uống.